Esperanto: Kapitel 40

Das distributive Adverb der Zeit „ĉiam“

1. Analog zu ĉiu kann man ĉiam bilden, das übersetzt wird mit „immer“:

Vi ĉiam pagas tro multe.	– Du zahlst immer zu viel.
Mi estas ĉiam preta por helpi vin.	– Ich bin immer bereit, dir zu helfen.

Das distributive Adverb des Grundes „ĉial“

2. Ĉial ist das distributive (allumfassende) Adverb des Beweggrundes oder des Motivs. Im Deutschen gibt es dafür kein einzelnes Wort, die Übersetzung lautet aus jedem Grunde, aus allen Gründen:

Ĉial li estas feliĉa hodiaŭ.	– Heute ist er aus allen Gründen glücklich.
La mia ĉial estas la plej bona.	– Meins ist aus jedem Grund das beste.

Das Partizip Passiv Perfekt

3. Das passive Partizip der Vergangenheit (oder auch: vorzeitiges Partizip Passiv) bezeichnet etwas, das „getan worden ist“, mit dem also in der Vergangenheit etwas geschehen ist. [Anmerkung: Diese Form existiert auch im Deutschen, wird aber nicht strikt passiv und vorzeitig gebraucht. Ein Beispiel, in dem es passiv und vorzeitig gebraucht wird, wäre zum Beispiel „der verlassene Ehemann“]

Dieses Partizip wird durch das Suffix -ita gebildet, zum Beispiel vidita (etwas/jemand, der/das gesehen wurde).

La prezo pagita de vi estis tro granda.	– Der Preis, den du bezahlt hast, war zu hoch. (wörtlich: Der von dir bezahlte Preis ...)
La punita infano ploras.	– Das bestrafte Kind weint. (oder: Das Kind, das bestraft wurde, weint.)
Mi aĉetos bonefaritajn gantojn.	– Ich werde gut verarbeitete Handschuhe kaufen.
Li serĉis la forgesitan bileton.	– Er suchte die vergessene Fahrkarte.

[Anmerkung: Wir mit deutscher Muttersprache neigen dazu, eine Vergangenheit mit dem vorzeitigen passiven Partizip plus Hilfsverb havi (haben) zu bilden. Diese Form ist nicht korrekt. Auf Esperanto wird als Hilfsverb stets esti (sein) verwendet und in diesem Falle das vorzeitige Partizip Aktiv, ich habe gegessen würde also auf Esperanto heißen mi estis manĝinta oder einfach mi manĝis]

Das Perfekt Passiv

4. Das Passiv Perfekt wird aus Partizip Perfekt Passiv und esti konjugiert im Präsens gebildet. Es bezeichnet etwas, das getan wurde. Vidi wird wie folgt konjugiert:

mi estas vidita	– ich bin gesehen worden (ich wurde gesehen)
vi estas vidita	– du bin gesehen worden
li/ŝi/ĝi estas vidita	– er/sie/es ist gesehen worden
ni estas viditaj	– wir sind gesehen worden
vi estas viditaj	– ihr seid gesehen worden
ili estas viditaj	– sie sind gesehen worden

Die Präposition „laŭ“

5. Laŭ bedeutet abstrakt gemäß, zufolge, laut und konkret entlang.

Li agis laŭ sia opinio.	– Er handelte gemäß seiner Einstellung.
Mi faros ĝin laŭ bona metodo.	– Ich werde es nach einer guten Methode tun.
Laŭ kia maniero li agis?	– Wie handelte er?
Mi kuris laŭ la strato.	– Ich rannte die Straße entlang.
Li iris laŭ la rivero per tiu vojo.	– Er ging den Fluss entlang auf diesem Wege.
Nuboj nigraj kuris laŭ la ĉielo.	– Schwarze Wolken zogen den Himmel entlang.
Ĝi kuŝas laŭlonge de la domo.	– Es liegt entlang des Hauses.

Das Suffix -em

6. Ein Adjektiv mit dem Suffix -em- bezeichnet eine Neigung oder einen Charakterzug:

agi	– handeln	> agema	– aktiv, pragmatisch
paco	– Frieden	> pacema	– friedlich, friedfertig
labori	– arbeiten	> mallaborema	– faul
pensi	– denken, überlegen	> pensema	– nachdenklich

Vokabeln

atendi – warten, erwarten ĉial – aus jedem Grund ( 2) ĉiam – immer ( 1) gazeto – Zeitschrift, Zeitung ĵurnalo – Journal, Tageszeitung kompati – bedauern larmo – Träne

laŭ – entsprechend, gemäß ( 5) maniero – Benehmen, Manier movi – bewegen (transitiv) okupi – in Anspruch nehmen pala – bleich polico – Polizei trankvila – ruhig

La perdita infano (Leseübung)

Dum mi estis atendanta hieraŭ posttagmeze en la stacidomo, mi subite rimarkis palan sinjorinon kun larmoj en ŝiaj okuloj. Ŝi rigardis ĉien kun esprimo de nekaŝebla timo, kaj estis videble maltrankvila. Ŝi serĉis du aŭ tri minutojn inter la personoj ĉirkaŭ si, kaj fine ŝi vidis bluevestitan policanon, kiu estis parolanta al unu el la gardistoj. Ŝi rapide diris kelkajn vortojn al li, kaj tuj li ankaŭ komencis serĉi cie. Mi tre kompatis la ploreman sinjorinon, kaj kiam la policano preteriris, mi demandis ĉu mi ne povas helpi. Mi diris ke mi ne estos okupata (beschäftigt) ĝis la alveno de la vagonaro. Li respondis ke la filo de tiu virino estas perdita, kaj li donis al mi la sekvantan priskribon de la infano, laŭ la vortoj de la patrino: la knabo estas agema brunhara sesjarulo, kun bluaj okuloj, kaj li estas ruĝe vestita. Lia patrino estis ĵus aĉetinta sian bileton ĉe la giĉeto, kaj post kiam ŝi pagis la naŭdek cendojn por ĝi, subite ŝi rimarkis ke la infano ne estis kun ŝi. Kvankam ŝi jam serĉis ĉie, la filo ŝajnas ankoraŭ netrovebla. Ŝi multe timas pro li, kvankam li ĉiam estas bona knabo. Mi tuj komencis iri ĉien inter la personoj ĉirkaŭ mi, kaj fine eniris malgrandan ĉambron apud la horloĝo ĉe la fino de la stacidomo, kie estas vendataj tagĵurnaloj (Tageszeitungen), gazetoj kaj libroj. Tie antaŭ nemovebla tablo kovrita de brile koloritaj ĵurnaloj staris malgranda ruĝevestita knabo. Mi diris al li „Mia studema juna amiko, oni ne vojaĝas laŭ tiu metodo. Via patrino jam de longe atendas vin. Mi montros al vi kie ŝi estas.“ Li venis kun mi, kaj proksime de la pordo kie mi estis lasinta mian valizon staris la sinjorino. Ŝi estis ĉial ĝoja kiam ŝi vidis nin, kaj dankeme ĉirkaŭprenis la infanon.

Übersetzungsübung

1. Die zu bemitleidende Dame, deren kleiner Sohn gestern am Bahnhof verloren gegangen war, war ziemlich besorgt um ihn aus jedem Grund.
2. Sie war bleich und tränenüberströmt (plorema), als ich sie sah, und schaute sehr ungeduldig in alle Richtungen.
3. In ihrem Gesicht stand die Angst („Ausdruck von Angst“) und sie ging so schnell wie möglich zu einem Polizist in der Nähe und sagt einige (kelkajn) Worte zu ihm.
4. Ich hörte die letzten Worte und sagte zu mir selbst: „Es ist jetzt erst zehn nach zwei.
5. Mein Zug wird erst um halb drei abfahren (foriros), also habe ich etwas Zeit, um zu helfen.“
6. Ich sagte zu dem blau angezogenen Polizisten: „Während der nächsten (sekvontajn) zwanzig Minuten werde ich nicht beschäftigt sein. Soll ich (deziri) helfen?“
7. Er antwortete: „Ja, Sie sind sehr nett (ĝentila). Der Sohn dieser Dame ging verloren.
8. Laut ihrer Beschreibung ist er ein gelbhaariger, blauäugiger Fünfjähriger und anscheinend (ŝajne) zu ruhelos (movema).
9. Ich werde ihn so bald wie möglich finden, trotzdem werde ich Ihre Hilfe gerne annehmen.
10. Das Kind ist gekleidet in weiß und trägt einen roten Hut.“
11. Weil (ĉar) ich überhaupt nicht faul bin (mallaborema), ging ich den festen (nemoveblaj) Tischen entlang bis zum Ende des Bahnhofes und dort sah ich solch ein Kind, das die Magazine und Zeitungen anschaute.
12. Ich führte es zu der Dame, die mit Tränen in den Augen gerade ihren Mann anrufen wollte.