Esperanto: Kapitel 28

Das Interrogativ-Adverb des Grundes „kial“

1. Das Fragewort für den Grund oder das Motiv ist kial (warum, weshalb, weswegen, aus welchem Grund):

Kial la araneo supren rampis?	– Warum kroch die Spinne hinauf?
Mi demandos kial li rimarkis ĝin.	– Ich werde fragen, weshalb er es bemerkt hat.

Der Infinitiv als Subjekt

2. Ein Infinitiv kann das Subjekt eines Satzes darstellen:

Promeni estas granda plezuro.	– Spazieren ist ein großes Vergnügen.
Ĉu estas facile rigardi la plafonon?	– Ist es einfach, an die Decke zu schauen?
Estas bone sin helpi.	– Es ist gut, sich zu helfen.
Paroli al si estas malsaĝe.	– Mit sich (selbst) zu sprechen ist dumm.

Gegenwärtige Handlung mit vergangenem Ursprung

3. Eine gegenwärtige Handlung oder ein gegenwärtiger Zustand welche(r) ihr/sein Ursprung in der Vergangenheit hat, wird (wie im Deutschen, aber nicht im Englischen) durch die Gegenwart ausgedrückt.

Mi estas ĉi tie de lundo	– Ich bin seit Montag hier.
De Marto mi studas tiun lingvon	– Seit März lerne ich diese Sprache.
Ili estas amikoj de tiu tago	– Seit diesem Tage sind sie Freunde.
Ni loĝas tie de antaŭ kelkaj monatoj	– Wir wohnen hier seit einigen Monaten.

Anmerkung: Vergleiche Deutsch „er ist schon lange hier“, Englisch „he has already been here a long time“, Französisch „il est déjà ici depuis longtemps“.

Das Suffix „-ul-“

4. Ein Substantiv mit dem Suffix -ul- bezeichnet eine Person, welche die Eigenschaft hat, die im Wortstamm vorkommt:

juna	– jung	junulo	– ein junger Mann
bela	– schön	belulino	– eine schöne Frau
maljuna	– betagt	maljunulo	– ein alter Mann
saĝa	– weise	saĝulo	– ein Weiser
malriĉa	– arm	malriĉulino	– eine Arme

„loĝi“ und „vivi“

5. Vivi bedeutet leben im Sinne von am Leben sein. Wohnen (an einem Ort leben) hingegen heißt loĝi.

Li loĝas apude.	– Er wohnt nebenan.
Li vivis longan tempon.	– Er lebte lange.
Vivi feliĉe estas pli bone ol loĝi riĉe.	– Glücklich leben ist besser als reich wohnen.

Vokabeln

afabla – angenehm, nett afero – Angelegenheit, Ding, Sache balanci – balancieren, wiegen barbo – Bart batalo – Kampf, Schlacht brovo – Augenbraue buklo – Haarlocke haro – Haar (einzelnes)

kial – weshalb ( 1) kilometro – Kilometer okulharo – Augenwimper, Wimper okulvitroj – Augengläser, Brille pensi – denken vango – Backe, Wange verando – Veranda vivi – leben ( 5)

Pri la avo kaj la avino (Leseübung)

Mia avo estas tre afabla persono. Li estas maljunulo kun blankaj haroj kaj blanka barbo. Li havas bluajn okulojn, kaj la brovoj super ili estas eĉ pli blankaj ol liaj haroj. Kvankam li loĝas en nia vilaĝo de antaŭ kelkaj jaroj, li antaŭe loĝis en Skotlando. Antaŭ multaj jaroj li estis soldato, kaj li ofte parolas al mi pri la bataloj kaj venkoj de tiu tempo. Sidi kviete sur la verando kaj rakonti tiajn rakontojn al la nepo ŝajne donas al li multe da plezuro. Multajn fojojn je la fino de la tago li sidas tie, kaj parolas pri tiaj aferoj ĝis malfrua horo de la vespero. Sidi ĉe liaj piedoj kaj aŭdi liajn rakontojn estas tre interese al mi.

Komence, dum mi estas ĉe li, mi kutime demandas „Ĉu oni sukcesis en tiu batalo?“ Tuj li balancas la kapon kaj komencas pacience rakonti pri la venkoj kaj malvenkoj („Niederlagen“). Li malofte respondas „Mi ne scias,“ al miaj demandoj „Kiam,“ kaj „Kial.“ Kelkajn fojojn li diras „Mi havas tiun opinion, sed mi ne bone scias pri la tuta afero, kaj mi miras ĉu aliaj personoj scias pli bone.“ Ĉar li estas multe studinta kaj pensinta, liaj opinioj estas treege interesaj. Li ĝojas tial ke mi demandas pri aferoj okazintaj, ĉar tiaj demandoj montras ke mi ankaŭ pensas pri ili.

Mia avino estas malgranda, kun belaj bukloj da tute blankaj haroj. Ŝi havas belajn brunajn okulojn, kun longaj nigraj okulharoj. Oni diras ke antaŭ multaj jaroj ŝi estis belulino. Eĉ nun estas plezure rigardi ŝin, kaj vidi ŝiajn ruĝajn vangojn. De antaŭ kelkaj jaroj ŝi portas okulvitrojn por legi, skribi aŭ kudri, kaj ŝi bezonas ripozon post malmulte da laboro. Promeno de eĉ kilometro estas tro longa nun por la avino. Oni diras ke ŝi ne vivos tre longan tempon, kaj tia penso donas malĝojon al ni, ĉar ni treege amas la afablan paciencan avinon.

Übersetzungsübung

1. Unser Großvater ist ein alter Mann und sie sagen, dass er nicht mehr lange leben werde.
2. Er ist nicht sehr stark und kann keine langen Spaziergänge machen.
3. Der Kilometer zwischen seinem und unserem Haus scheint jetzt zu lange für ihn.
4. Er zieht es vor, ruhig im Haus oder auf der Veranda zu sitzen und nachzudenken, den ganzen Tag.
5. Er ist sehr angenehm und kann äußerst interessante Geschichten erzählen über Siege und Niederlagen, die sich vor vielen Jahren ereigneten.
6. Ich denke, solche Dinge sind schlimm und ich bin froh, dass heutzutage keine solchen Schlachten stattfinden.
7. Großvater hat einen langen, weißen Bart und viel weißes Haar.
8. Es ist sehr interessant, seine Geschichten zu hören und auch, ihn direkt anzusehen während er sie erzählt.
9. Er erzählt solche Geschichten mit großer Freude.
10. Obwohl er seit Februar bei uns lebt kennt er nicht viele Nachbarn oder andere Leute, die nahe wohnen.
11. Großmutter hat blaue Augen, rote Backen und weiche, weiße Locken.
12. Sie spricht langsam, mit einer süßen Stimme und ist sehr geduldig.
13. Heute sagte sie zu mir: „Guten Morgen, mein Lieber, ich habe meine Brille verloren. Suchst du sie für mich?“ Ich nickte (den Kopf) und bald fand ich die Brille.